10 Μαρτίου 2018
Επειδή πολλά έχουν ακουστεί και γραφεί για το ζήτημα του αν οι απαιτήσεις που προέρχονται από την παροχή εξαρτημένης εργασίας (και συγκεκριμένα αυτές που γεννήθηκαν την τελευταία διετία από την ημερομηνία του πρώτου προγράμματος του πλειστηριασμού ή την κήρυξη της πτώχευσης) ή την αποζημίωση απόλυσης (η οποία δεν έχει χρονικό περιορισμό ως προς το προνόμιο αυτής) των εργαζομένων, ικανοποιούνται ή όχι προνομιακά σε περίπτωση πλειστηριασμού περιουσιακού στοιχείου του εργοδότη ή σε περίπτωση πτώχευσής του, ενημερώνουμε για το τι πραγματικά ισχύει για το ζήτημα αυτό:
1.- Για αναγκαστικές εκτελέσεις και πτωχεύσεις οι οποίες άρχισαν μέχρι την 31-12-2015 (ημερομηνία επίδοσης της επιταγής προς πληρωμή) ή μέχρι την 19-8-2015 (ημερομηνία έκδοσης της πτωχευτικής απόφασης)
Για τις περιπτώσεις αυτές, το προνόμιο των εργατικών αξιώσεων έχει πλήρως αποδυναμωθεί, δεδομένου ότι με βάση το άρθρ. 31 του Ν. 4141/2013 οι απαιτήσεις του Δημοσίου για ΦΠΑ και τις προσαυξήσεις αυτού, ικανοποιούνται προνομιακά και στο σύνολό τους, τόσο έναντι των εργατικών αξιώσεων όσο και των αξιώσεων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Έτσι, για τις αξιώσεις αυτές ισχύει το προγενέστερο άρθρο 975 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και του προγενέστερο άρθρο 154 του Πτωχευτικού Κώδικα (με τις ανωτέρω χρονικές προϋποθέσεις), σύμφωνα με τα οποία οι εργατικές αξιώσεις (δηλ. οι απαιτήσεις που έχουν ως βάση τους την παροχή εξαρτημένης εργασίας, οι απαιτήσεις των δασκάλων, καθώς και οι απαιτήσεις από αμοιβές, έξοδα και αποζημιώσεις των δικηγόρων είτε αμείβονται κατά υπόθεση είτε με πάγια περιοδική αμοιβή, εφόσον προέκυψαν μέσα στην τελευταία διετία πριν από την ημερομηνία ορισμού του πρώτου πλειστηριασμού. Οι αποζημιώσεις λόγω καταγγελίας της σχέσης εργασίας, καθώς και οι απαιτήσεις των δικηγόρων για αποζημίωση λόγω λύσης της σύμβασης έμμισθης εντολής κατατάσσονται στην τάξη αυτή ανεξαρτήτως του χρόνου στον οποίο προέκυψαν), ικανοποιούνται στην τρίτη τάξη των προνομίων, ΣΥΜΜΕΤΡΙΚΑ με τις απαιτήσεις των φορέων κοινωνικής ασφάλισης αρμοδιότητας γενικής γραμματείας κοινωνικών ασφαλίσεων, οι απαιτήσεις αποζημίωσης σε περίπτωση θανάτου του υπόχρεου προς διατροφή, καθώς και οι απαιτήσεις αποζημίωσης λόγω αναπηρίας ποσοστού εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και άνω, εφόσον προέκυψαν έως την ημέρα του πλειστηριασμού ή την κήρυξη της πτώχευσης ΑΦΟΥ ΟΜΩΣ ΕΞΟΦΛΗΘΟΥΝ ΠΛΗΡΩΣ ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΓΙΑ ΦΠΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΕΙΣ ΑΥΤΟΥ
2.- Για αναγκαστικές εκτελέσεις και πτωχεύσεις οι οποίες άρχισαν από την 1-1-2016 (ημερομηνία επίδοσης της επιταγής προς πληρωμή) ή από την 19-8-2015 (ημερομηνία έκδοσης της πτωχευτικής απόφασης)
Μετά την τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας με το ν. 4335/2015, το σύστημα των προνομίων τροποποιήθηκε ριζικά με συνέπεια οι εμπράγματοι πιστωτές (δηλ. κατ’ουσίαν οι Τράπεζες, που έχουν δηλ. εγγράψει προσημείωση ή υποθήκη σε ακίνητο του εργοδότη) να αποκτούν τη μερίδα του λέοντος στη διανομή. Συγκεκριμένα, όταν συντρέχουν απαιτήσεις Τραπεζών που έχουν υποθήκη σε ακίνητο του οφειλέτη, τότε αυτές ικανοποιούνται κατά ποσοστό 65% από το πλειστηρίασμα ή την πτωχευτική περιουσία και, από το εναπομείναν 25% ικανοποιούνται συμμετρικά οι εργατικές απαιτήσεις, οι απαιτήσεις ΕΦΚΑ και οι απαιτήσεις του Δημοσίου για ΦΠΑ και προσαυξήσεις αυτού (γίνεται εύκολα κατανοητό ότι με τον όγκο των χρεών των οφειλετών σε ΕΦΚΑ και Δημόσιο, οι εργατικές απαιτήσεις δεν θα είναι παρά ένα «φιλοδώρημα») και από το υπόλοιπο 10% ικανοποιούνται οι πιστωτές χωρίς προνόμιο. Το πόσο ευνοούνται οι Τράπεζες προκύπτει από το ότι αν υπάρχουν απαιτήσεις πιστωτών που δεν έχουν κανένα προνόμιο στην αναγκαστική εκτέλεση (π.χ. προμηθευτές κλπ.) και συντρέχουν με απαιτήσεις Τραπεζών τότε οι τελευταίες ικανοποιούνται κατά ποσοστό 90% ενώ οι μη προνομιούχοι κατά 10% ενώ αν υπάρχουν απαιτήσεις μη προνομιούχων που συντρέχουν με απαιτήσεις όπως οι εργατικές, τότε οι τελευταίες ικανοποιούνται κατά ποσοστό 70% και οι μη προνομιούχοι κατά 30%!
3.- Νέα ρύθμιση (άρθρ. 176 παρ.1 Ν. 4512/2018 ΦΕΚ Α’5/17-1-2018)
Με το νέο άρθρο 977Α Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ορίζεται ότι όσες από τις εργατικές απαιτήσεις προκύψουν πριν από την ημερομηνία ορισμού του πρώτου πλειστηριασμού, και εφόσον αφορούν μη καταβληθέντες μισθούς έως έξι μηνών από παροχή εξαρτημένης εργασίας και έως του ποσού που ισούται ανά μήνα οφειλόμενου μισθού και ανά εργαζόμενο με το νόμιμο κατώτατο μισθό υπαλλήλου άνω των 25 ετών επί 275%, ικανοποιούνται προνομιακά πριν από κάθε άλλη απαίτηση (υπερ-προνόμιο) και μετά την αφαίρεση των εξόδων της εκτέλεσης.
Ο νέος τρόπος κατάταξης των απαιτήσεων τίθεται σε παράλληλη ισχύ με τον προβλεπόμενο στο άρθρο 977 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Και αυτό γιατί ο νέος αυτός τρόπος έχει αυστηρά οριοθετημένο και σαφέστατα διακριτό πεδίο εφαρμογής από αυτό του άρθρου 977. Συγκεκριμένα, οι ρυθμίσεις αυτές καταλαμβάνουν αποκλειστικώς
1)- όσες απαιτήσεις γεννηθούν εξ ολοκλήρου μετά την έναρξη ισχύος του οικείου άρθρου (δηλ. απαιτήσεις των Τραπεζών κλπ. που γεννώνται από την 17-1-2018 και μετά) και
2)- για την εξασφάλιση των οποίων έχει συσταθεί ενέχυρο ή υποθήκη επί μη βεβαρημένου κατά την ανωτέρω ημερομηνία πράγματος.
Οι δύο αυτές προϋποθέσεις θα πρέπει συντρέχουν σωρευτικώς.
Μ’άλλα λόγια, η ρύθμιση αυτή, θα ισχύει για τις ανεξόφλητες αποδοχές των εργαζομένων που τυχόν θα υπάρχουν στο μέλλον και θα συντρέχουν μαζί με απαιτήσεις Τραπεζών οι οποίες όμως έχουν γεννηθεί (δηλ. ο επιχειρηματίας άρχισε να οφείλει) από 17-1-2018 και παράλληλα αυτές να έχουν εγγράψει υποθήκη σε ακίνητο που κατά την ημερομηνία αυτή δεν είχε κανένα άλλο βάρος, προϋποθέσεις που είναι αυτονόητο ότι είναι μελλοντικές αλλά και, τολμώ να πω, και σπάνιες! Και τούτο διότι οι νέες χρηματοδοτήσεις από τις Τράπεζες, οι οποίες δικαιολογούν και την εγγραφή νέας υποθήκης και μάλιστα σε «καθαρό» ακίνητο του επιχειρηματία-εργοδότη, είναι σπανιότατο φαινόμενο, σε κάθε δε περίπτωση οι πλειστηριασμοί οι οι πτωχεύσεις αυτές αναφέρονται στο απώτατο μέλλον!
Συμπερασματικά, τη στιγμή αυτή υπάρχει ένα σύστημα «δυόμισυ ταχυτήτων», με κυρίως θιγόμενους αυτούς που έχουν απαιτήσεις από πλειστηριασμούς ή πτωχεύσεις πριν από την 31-12-2015, οπότε και το υπερπρονόμιο του ΦΠΑ, έχει πρακτικά εξαφανίσει κάθε ελπίδα ικανοποίησής τους, ελπίζουμε δε σε μία θετική νομολογιακή εξέλιξη στα πλαίσια της αντισυνταγματικότητας της ρύθμισης του Ν. 4141/2013.