27 Ιανουαρίου 2022
Το ζήτημα της άρνησης επανεγγραφής μαθητών στα ιδιωτικά σχολεία, λόγω προηγούμενων οφειλών διδάκτρων εκ μέρους των υποχρέων γονέων προς το σχολείο, επανέρχεται έντονο κάθε τέλος του καλοκαιριού, ενόψει της έναρξης του νέου σχολικού έτους. Και τούτο διότι τα ιδιωτικά σχολεία, τα οποία λειτουργούν, κατ’ουσίαν, με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, ανεξαρτήτως της νομικής μορφής τους, επιδιώκουν την είσπραξη των οφειλών των διδάκτρων, «πιέζοντας» τους υπόχρεους γονείς με την απειλή της μη επανεγγραφής του μαθητή.
Με το καθεστώς που ίσχυε μέχρι την ψήφιση του Ν. 4713/2020, είχαμε εκφράσει την άποψη ότι «η μη επανεγγραφή ή η διακοπή φοίτησης μαθητή σε ιδιωτικό εκπαιδευτήριο μέχρι το τέλος της εκάστοτε εκπαιδευτικής βαθμίδας, για το λόγο ότι υπάρχουν ανεξόφλητες οικονομικές υποχρεώσεις από τον γονέα/κηδεμόνα, δεν ήταν νόμιμη, σε περίπτωση δε που συμβεί, μπορεί να γεννήσει αξίωσης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης από την προσβολή της προσωπικότητας του μαθητή, πάντοτε βέβαια υπό το πρίσμα της αρχής της αναλογικότητας» (16-5-2020). Είναι όμως έτσι πλέον;
Α. O νόμος 4713/2020 (ΦΕΚ Α 147/29.7.2020) «Εκσυγχρονισμός της ιδιωτικής εκπαίδευσης και άλλες επείγουσες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων», τροποποίησε πολλές βασικές διατάξεις του μέχρι τότε ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας των ιδιωτικών σχολείων, με διατάξεις που ευνοούν την ευελιξία κατά την καθημερινή λειτουργία του σχολείου σε συνδυασμό με την σαφή υποβάθμιση των εργασιακών σχέσεων των εκπαιδευτικών. Στο πλαίσιο της θέσπισης ευνοϊκών προς τους ιδιοκτήτες των σχολείων διατάξεων, τροποποιήθηκε και το άρθρο 16 Ν. 682/1977 το οποίο επιγράφεται «Εγγραφαί - Φοίτησις – Εξετάσεις». Η προηγούμενη και ήδη καταργηθείσα ρύθμιση ανέφερε τα εξής: 1. Αι ισχύουσαι εκάστοτε διατάξεις περί ενάρξεως και λήξεως του σχολικού και διδακτικού έτους, εγγραφών, μετεγγραφών, απουσιών, διεξαγομένων δοκιμασιών, βαθμολογίας, πειθαρχικών ποινών των μαθητών των δημοσίων σχολείων ισχύουν και δια τους μαθητάς των αντιστοίχων ιδιωτικών σχολείων, πλην των εις τας επομένας παραγράφους αναφερομένων εξαιρέσεων….. 6. Η μη επανεγγραφή μαθητού ή η απομάκρυνσις μαθητού εκ του ιδιωτικού σχολείου κατά την διάρκειαν του σχολικού έτους επιτρέπεται: α) Δια πειθαρχικόν παράπτωμα του μαθητού, κατόπιν αποφάσεως του Συλλόγου των διδασκόντων, εγκρινομένης υπό του οικείου Επιθεωρητού. β) Δια παράβασιν του εσωτερικού κανονισμού του σχολείου διαπιστουμένην δια πράξεως του Συλλόγου των διδασκόντων, εγκρινομένης υπό του οικείου Επιθεωρητού.Μη επανεγγραφή ή απομάκρυνσις μαθητού λόγω μειωμένης επιδόσεως απαγορεύεται….». .
Το άρθρο 16, όπως ισχύει σήμερα, αναφέρει τα εξής: «1. Οι διατάξεις που ισχύουν για την έναρξη και λήξη του σχολικού και διδακτικού έτους, τις εγγραφές, μετεγγραφές, απουσίες και τις δοκιμασίες που διεξάγονται, τη βαθμολογία, τις πειθαρχικές ποινές, την επανάληψη της φοίτησης, την προαγωγή και απόλυση των μαθητών των δημόσιων σχολείων, ισχύουν και για τους μαθητές των ιδιωτικών σχολείων, με τις εξαιρέσεις των επόμενων παραγράφων…..5. Εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας, οι μαθητές των ιδιωτικών σχολείων εγγράφονται σε αυτά για έκαστο σχολικό έτος, κατά τη σειρά αποδοχής από το σχολείο της αίτησης εγγραφής τους. 6. α) Η μη επανεγγραφή ή η απομάκρυνση μαθητή από το ιδιωτικό σχολείο κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους επιτρέπεται: αα) για πειθαρχικό παράπτωμα του μαθητή, κατόπιν αποφάσεως του Συλλόγου των διδασκόντων, αβ) για παράβαση του εσωτερικού κανονισμού του σχολείου, που διαπιστώνεται με πράξη του Συλλόγου των διδασκόντων. β) Μη επανεγγραφή ή απομάκρυνση μαθητή κατά την διάρκεια του σχολικού έτους, εξαιτίας μειωμένης επίδοσης, απαγορεύεται. Μη επανεγγραφή μαθητή είναι δυνατή και στην περίπτωση μη ολοσχερούς εξόφλησης διδάκτρων δύο (2) σχολικών ετών….»
Το άρθρο 11 Ν. 682/1977, το οποίο επίσης τροποποιήθηκε με τον Ν. 4713/2020, προβλέπει πλέον τα εξής:
««1. Κάθε ιδιωτικό σχολείο οφείλει να έχει έγγραφο Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας, ο οποίος ρυθμίζει την εσωτερική οργάνωση του σχολείου, τους όρους και τη διαδικασία υπό τους οποίους γίνονται δεκτοί και φοιτούν στο σχολείο οι μαθητές, καθώς και τις υποχρεώσεις των μαθητών και των γονέων ή κηδεμόνων αυτών. Ο Κανονισμός κοινοποιείται από τον Διευθυντή του ιδιωτικού σχολείου στον οικείο Διευθυντή Εκπαίδευσης, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να τον αναπέμψει μόνον σε περίπτωση αντίθεσης συγκεκριμένου όρου του Κανονισμού προς ρητή διάταξη νόμου. Ο συγκεκριμένος όρος και η διάταξη νόμου στην οποία προσκρούει αναφέρονται στην πράξη αναπομπής, η οποία κοινοποιείται στον Διευθυντή του ιδιωτικού σχολείου, εντός αποκλειστικής προθεσμίας εξήντα (60) ημερών. Αν η προθεσμία αυτή παρέλθει άπρακτη, ο Κανονισμός θεωρείται ότι εγκρίθηκε. 2. Αντίτυπον του "Εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας" παραλαμβάνει ενυπογράφως ο κηδεμών του μαθητού κατά την εγγραφήν τούτου εις το σχολείον. Η παραλαβή αποτελεί δήλωσιν αποδοχής αυτού..».
Β. Ενόψει των ανωτέρω αναφερόμενων νομικών διατάξεων προκύπτει ότι η αντιμετώπιση των οφειλών διδάκτρων από δύο έτη και άνω, ως λόγος μη επανεγγραφής μαθητή, έχει μετατραπεί σε νόμιμο λόγο άρνησης εκ μέρους των ιδιοκτητών. Και τούτο διότι έχει συμπεριληφθεί ως διακριτός λόγος (δικαίωμα εν προκειμένω των ιδιοκτητών και όχι υποχρέωση άρνησης επανεγγραφής) άρνησης, κάτι που απουσίαζε από το προϊσχύσαν δίκαιο. Ο νομοθέτης θεώρησε έτσι, στα πλαίσια μίας ισορροπίας της επιχειρηματικής ελευθερίας αλλά και του δικαιώματος στην εκπαίδευση, ότι η οφειλή διδάκτρων δύο ετών και άνω συνιστά μία παράβαση συμβατικής υποχρέωσης εκ μέρους των υποχρέων γονέων η οποία δεν μπορεί να γίνει ανεκτή, δοθέντος ότι έτσι προσβάλλονται βασικά δικαιώματα του ιδιοκτήτη, ο οποίος παράλληλα οφείλει να είναι συνεπής σε όλες τις δικές του οικονομικές υποχρεώσεις (λειτουργικά έξοδα, μισθοδοσία κλπ.). Η αναγνώριση της διετούς καθυστέρησης (δεν είναι απαραίτητο να αφορά τα δύο αμέσως προηγούμενα σχολικά έτη, αρκεί το σύνολο των οφειλομένων να ξεπερνά το ισόποσο διδάκτρων δύο ετών), εκ μέρους του νομοθέτη ως νόμιμος λόγος άρνησης επανεγγραφής, θέτει το όριο πέρα από το οποίο ο ιδιοκτήτης χρησιμοποιεί το δικαίωμα στη φοίτηση και στην παιδεία ως μέσο εξαναγκασμού για την εκπλήρωση των οικονομικών υποχρεώσεων των μαθητών (παρά το ότι η εξόφληση των οποίων μπορεί να επιδιωχθεί από τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια στα πολιτικά δικαστήρια κατά των γονέων). Μ’άλλα λόγια, ο νομοθέτης «ανέχεται» την προσβολή της επιχειρηματικής ελευθερίας, μέσω της παραβίασης της συμβατικής υποχρέωσης των γονέων-υποχρέων για καταβολή διδάκτρων, θεσπίζει όμως για πρώτη φορά ένα όριο το οποίο θέτει την συνταγματικά θωρακισμένη αρχή για παροχή παιδείας η οποία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους (άρθρ. 16 παρ.2 Σ) στο πεδίο μιας οικονομικής διαπραγμάτευσης ως «διαπραγματευτικό όπλο» στα χέρια του ιδιοκτήτη του σχολείου, παρά το γεγονός ότι αυτός δεν στερείται επ’ουδενί των ενδίκων μέσων για την διασφάλιση των συμφερόντων του. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι, κατά το στάδιο των επανεγγραφών, η απόδειξη της οφειλής «διδάκτρων» δύο σχολικών ετών, δηλ.α) δεν μπορεί να γίνει επίκληση της διάταξης αυτής από τους ιδιοκτήτες αν η οφειλή δεν αφορά πλήρη δύο σχολικά έτη και β) η οφειλή να αφορά δίδακτρα. Με βάση το άρθρ.11 Ν. 3279/2004 «1. Ως δίδακτρα, κατά τον παρόντα νόμο, νοείται η αμοιβή που καταβάλλεται στα κάθε κατηγορίας ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, ως αντάλλαγμα για τις παρεχόμενες από αυτά κάθε μορφής υπηρεσίες. Στην έννοια των διδάκτρων νηπιαγωγείων, δημοτικών σχολείων και γυμνασίων/λυκείων, ιδιωτικής εκπαίδευσης, περιλαμβάνονται: α) Τα δίδακτρα για τη διδασκαλία όλων των μαθημάτων με συγκεκριμένο αριθμό ωρών διδασκαλίας, που διδάσκονται σε κάθε τάξη ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου (ωρολόγιο πρόγραμμα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων), υποχρεωτικά για όλους τους μαθητές (του λοιπού “υποχρεωτικά μαθήματα”).
β) Τα δίδακτρα για ώρες διδασκαλίας υποχρεωτικών μαθημάτων που διδάσκονται πέραν των ωρών διδασκαλίας που είναι υποχρεωτικές για όλους τους μαθητές και τα δίδακτρα για τη διδασκαλία μαθημάτων που δεν είναι υποχρεωτικά ή για άλλες εκπαιδευτικές και μη δραστηριότητες, καθώς και τα τυχόν κόμιστρα για τη μεταφορά των μαθητών (του λοιπού “οι επιλογές”). Για το λόγο αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη συνολική εκκαθάριση των οφειλών, προκειμένου να διαπιστωθεί το σύννομο ή μη της εφαρμογής της διάταξης αυτής.
Γ. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που το σχολείο αρνείται την επανεγγραφή μαθητή, λόγω παράβασης του εσωτερικού κανονισμού του σχολείου, στον οποίον γίνεται, ενδεχομένως, αναφορά για ενεργοποίηση του δικαιώματος μη επανεγγραφής ή διακοπής φοίτησης από το σχολείο, ακόμα και για υπόλοιπο οφειλής διδάκτρων ενός έτος;
i.- Κατ’αρχάς, η περίπτωση αυτή προϋποθέτει την ύπαρξη Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας ο οποίος να έχει εγκριθεί νομίμως από τον οικείο Δ/ντή Εκπαίδευσης (το οποίο πρέπει να έχει παραδοθεί ενυπογράφως στην αρχή του σχολικού έτους στον κηδεμόνα) και όχι οποιοδήποτε έντυπο του σχολείου στο οποίο να περιέχονται οι βασικές αρχές της λειτουργίας του (ακόμα και οι οικονομικές υποχρεώσεις των γονέων), ακόμα και αν το έντυπο αυτό περιλαμβάνεται στη σύμβαση εκπαιδευτικών υπηρεσιών που συνάπτει το σχολείο με τον υπόχρεο γονέα κατά την έναρξη της φοίτησης του μαθητή.
ii.- Τι εννοούμε όταν λέμε «Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας» του σχολείου και μάλιστα εγκεκριμένος σύμφωνα με τα παραπάνω; Με βάση την Υ.Α 13423/ΓΔ4 (ΦΕΚ 491Β’/9-2-2021) «Με τον όρο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του Σχολείου εννοούμε το σύνολο των όρων και των κανόνων που αποτελούν προϋποθέσεις, για να πραγματοποιείται ανενόχλητα, μεθοδικά και αποτελεσματικά το έργο του Σχολείου. Επιπλέον, ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του Σχολείου αποτελεί σημαντικό παιδαγωγικό μέσο που βοηθά στην ομαλή σχολική ζωή, στη συνεργασία, στην αλληλεγγύη, στον δημοκρατικό διάλογο και στην αποδοχή της διαφορετικότητας. Σκοπός του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας του Σχολείου είναι η θεμελίωση ενός πλαισίου που υποστηρίζει το εκπαιδευτικό έργο και την απρόσκοπτη συμμετοχή όλων στην εκπαιδευτική διαδικασία, η διαμόρφωση κλίματος που στηρίζει την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών/μαθητριών, η εξασφάλιση της σωματικής ασφάλειας και της συναισθηματικής πλήρωσης όλων των μελών της σχολικής κοινότητας, κ.ά. Ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας συντάσσεται ύστερα από εισήγηση του Διευθυντή/της Διευθύντριας της σχολικής μονάδας και με τη συμμετοχή όλων των μελών του συλλόγου διδασκόντων, των μελών του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων, καθώς και εκπροσώπου του οικείου Δήμου. Στις σχολικές μονάδες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη διαδικασία του προηγούμενου εδαφίου συμμετέχει και το Προεδρείο του δεκαπενταμελούς μαθητικού συμβουλίου». Από την ανωτέρω Υ.Α προκύπτει ότι ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του Σχολείου έχει κυρίως παιδαγωγικό περιεχόμενο υποστήριξης του εκπαιδευτικού έργου με σκοπό την ανάπτυξης της προσωπικότητας των μαθητών, περιγράφοντας τα δικαιώματα και υποχρεώσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας, των μαθητών και των γονέων τους, που τείνουν στο σκοπό αυτό. Στους περισσότερους Εσωτερικούς Κανονισμούς Λειτουργίας των ιδιωτικών σχολείων (που έχουν νόμιμα εγκριθεί σύμφωνα με το άρθρ.11 Ν. 682/1977), περιλαμβάνεται η αναφορά του δικαιώματος του σχολείου να μην επανεγγράψει ή να διακόψει τη φοίτηση μαθητή λόγω ανεξόφλητων οικονομικών υποχρεώσεων (εννοείται στην περίπτωση που η οφειλή δεν ξεπερνά τα δύο σχολικά έτη), όμως η αναφορά αυτή δεν έχει, κατά τη γνώμη μας ουδεμία έννομη συνέπεια διότι: όπως προκύπτει από το άρθρ. 16 παρ. 6 Ν. 682/1977, η μη επανεγγραφή επιτρέπεται : αα) για πειθαρχικό παράπτωμα του μαθητή, κατόπιν αποφάσεως του Συλλόγου των διδασκόντων, αβ) για παράβαση του εσωτερικού κανονισμού του σχολείου, που διαπιστώνεται με πράξη του Συλλόγου των διδασκόντων. Και στις δύο δηλ. αποκλειστικές περιπτώσεις που αναφέρονται στο νόμο δηλ. του πειθαρχικού παραπτώματος του μαθητή και της παράβασης του εσωτερικού κανονισμού του σχολείου, προβλέπεται η έκδοση απόφασης του Συλλόγου των Διδασκόντων, η οποία μάλιστα (στην περίπτωση παράβασης του Κανονισμού), πρέπει να διαπιστώνει η ίδια την παράβαση αυτή. Είναι όμως στα πλαίσια της λειτουργίας του Συλλόγου των Διδασκόντων η διαπίστωση οικονομικών «αταξιών» εκ μέρους των κηδεμόνων του μαθητή, μ’άλλα λόγια έχει αρμοδιότητα ο Σύλλογος Διδασκόντων να ελέγχει το λογιστήριο της επιχείρησης (ιδιωτικού σχολείου) και με κριτήρια παντελώς μη εκπαιδευτικά να εκδώσει στην διαπιστωτική πράξη της παράβασης την οποία μάλιστα εγκρίνει κυριαρχικά η Δ/νση Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας; Η απάντηση είναι, προφανώς, όχι (Υ.Α. Φ.353.1/324/105657/Δ1/8-10-2002 10-2002). Σκοπός του νόμου ως προς το σημείο αυτό δεν είναι η προστασία της οικονομικής ελευθερίας του ιδιοκτήτη του σχολείου αλλά το αν το παράπτωμα ή η παράβαση του Κανονισμού Λειτουργίας διαταράσσει την ομαλή λειτουργία του ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου σε τέτοιο βαθμό, που να δικαιολογεί τη λήψη του εν λόγω μέτρου. Για το λόγο αυτό άλλωστε, η πειθαρχική ποινή της «αλλαγής σχολικού περιβάλλοντος» στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπως προβλέπεται από την ΥΑ 79942/ΓΔ4 «Εγγραφές, μετεγγραφές, φοίτηση, θέματα οργάνωσης της σχολικής ζωής στα σχολεία της Β/βάθμιας εκπαίδευσης (ΦΕΚ Β’ 2005/2019) έχει αυστηρότατες προϋποθέσεις προκειμένου να επιβληθεί, δείγμα του ότι ο νομοθέτης επιλέγει μόνο ως έσχατη λύση και για πολύ συγκεκριμένους, εκπαιδευτικούς, λόγους, τη διακοπή φοίτησης ή τη μη επανεγγραφή του μαθητή. Εξάλλου, με την προσθήκη της δυνατότητας μη επανεγγραφής λόγω μη ολοσχερούς εξόφλησης διδάκτρων δύο σχολικών ετών, ο νομοθέτης εισήλθε, θέτοντας αναγκαστικό δίκαιο και στον πυρήνα της σύγκρουσης δύο συνταγματικών δικαιωμάτων, όπως προαναφέραμε, θέτοντας το όριο προστασίας του ενός και του άλλου. Αν ήθελε να αφήσει τις επιπτώσεις από οποιαδήποτε ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης σχολείου-γονέα στη συμβατική ελευθερία (δηλ. στην αναφορά στον Εσωτερικό Κανονισμό και στην αποδοχή αυτού) θα το έλεγε ρητά και δεν θα επέλεγε να θέσει αυτό το χρονικό όριο. Αυτό δεν σημαίνει ότι η αναφορά όρου στον Εσωτερικό Κανονισμό για ολοσχερή εξόφληση κάθε οφειλής ως προϋπόθεση επανεγγραφής είναι παράνομη, μπορεί όμως να ελεγχθεί ως καταχρηστική.
Δ. Η δήλωση αποδοχής του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας στον οποίο αναφέρεται η υποχρέωση ανυπαρξίας οιασδήποτε οφειλής προκειμένου να ολοκληρωθεί η επανεγγραφή, την οποία θα αντιτάξει το Σχολείο, έχει τη βάση της στην ενοχική δέσμευση η οποία έχει γεννηθεί μεταξύ των δύο αντισυμβαλλομένων, κατά την οποία ο υπόχρεος-γονέας πρέπει να τηρήσει ως συμβατικό όρο. Σε μία αμφοτεροβαρή σύμβαση, σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, ο υπόχρεος έχει δικαίωμα να αρνηθεί την εκπλήρωση της παροχής, για όσο χρόνο ο αντισυμβαλλόμενος δεν εκπληρώνει ή δεν προσφέρει την αντιπαροχή, μ’άλλα λόγια ισχύει η λεγόμενη ένσταση της μη εκπλήρωσης της σύμβασης κατά τη λειτουργία της οποίας ο υπόχρεος (σχολείο) δικαιούται να μην εκπληρώσει τη δική του παροχή (επανεγγραφή και φοίτηση) μέχρι την εκπλήρωση της αντιπαροχής (δίδακτρα) του αντισυμβαλλόμενου (γονέα). Παρόλο που η επίκληση της συμβατικής δέσμευσης εκ μέρους του σχολείου, περί προηγούμενης ολοσχερούς εξόφλησης κάθε οφειλής (κάτω των διδάκτρων δύο ετών) και ειδικά το χρονικό διάστημα προ των επανεγγραφών, θα δημιουργήσει προβλήματα και ενδεχομένως αντιδικίες, η άποψή μας είναι ότι στην περίπτωση αυτή υπάρχει κατάχρηση δικαιώματος, με βάση το άρθρο 281 ΑΚ. Και τούτο διότι με βάση το άρθρ. 1 Ν. 1566/1985 «1. Σκοπός της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι να συμβάλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε, ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά..» (βλ. και ΑΠ 1599/2000 Δ/νη 2001, 1348). Η δε άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας εκ μέρους του ιδιοκτήτη του σχολείου, σε καμία περίπτωση δεν παραβλάπτεται από την παραδοχή αυτή, δοθέντος ότι έχει αυτονόητα το δικαίωμα της άσκησης όλων των νομίμων αξιώσεων κατά του αντισυμβαλλομένου-υπόχρεου γονέα του μαθητή για την ικανοποίηση των απαιτήσεών του, ανεξαρτήτως της φοίτησης ή μη του μαθητή. Αν δεχόταν κάποιος την αντίθετη άποψη, θα τοποθετούσε την συνταγματικά θωρακισμένη αρχή για παροχή παιδείας η οποία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους (άρθρ. 16 παρ.2 Σ« H παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Kράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Eλλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες») στο ευτελές πεδίο μιας οικονομικής διαπραγμάτευσης και θα της απέδιδε το χαρακτήρα «διαπραγματευτικού όπλου» στα χέρια του ιδιοκτήτη του σχολείου, παρά το γεγονός ότι αυτός δεν στερείται επ’ουδενί των ενδίκων μέσων για την διασφάλιση των συμφερόντων του. Προκειμένου βέβαια να γίνει δεκτή αυτή η άποψη, θα πρέπει η άρνηση επανεγγραφής εκ μέρους του σχολείου να είναι η μοναδική (και ίσως πρώτη χρονικά) ενέργεια κατά την οποία αυτό διεκδικεί τα οφειλόμενα δίδακτρα, να μην έχει δηλ. προηγηθεί κανενός είδους όχληση προς τον υπόχρεο γονέα. Έτσι η επίκληση της κατάχρησης δικαιώματος δεν μπορεί να δημιουργήσει ασφαλές και βάσιμο πεδίο αντίδρασης εκ μέρους των γονέων, στην περίπτωση που το σχολείο π.χ. α) έχει ενημερώσει τον υπόχρεο για τις οφειλές, κατά το διάστημα προ των επανεγγραφών, με επιστολή, mail, εξώδικη διαμαρτυρία κλπ., β) έχει επιδείξει καλόπιστη συμπεριφορά π.χ. με την προσφορά εναλλακτικών λύσεων εξόφλησης, δόσεων κλπ. στο παρελθόν οι οποίες δεν έχουν τηρηθεί από τον υπόχρεο γονέα, γ) έχει ήδη στραφεί δικαστικά κατά του υπόχρεου γονέα πλην όμως η δικαστική έκβαση αναμένεται πολύχρονη, δ) αποδεικνύει μία διαρκή αντισυμβατική συμπεριφορά εκ μέρους του υπόχρεου, όπως π.χ. τη συνέχιση των οφειλών παρά την ανυπαρξία οικονομικής δυσχέρειας, την αθέτηση προηγούμενων συμφωνιών, τη σώρευση οφειλών και την καταβολή ενός μεγάλου ποσού μετά από έτη κλπ.
Ε. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Από όλα τα ανωτέρω συνάγεται κατά την άποψή μου ότι η μη επανεγγραφή ή η διακοπή φοίτησης μαθητή σε ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, για το λόγο ότι υπάρχουν ανεξόφλητες οικονομικές υποχρεώσεις από τον γονέα/κηδεμόνα, είναι πλέον νόμιμη εφόσον ο υπόχρεος δεν έχει ολοσχερώς εξοφλήσει οφειλές διδάκτρων άνω των δύο (2) σχολικών ετών.
Από την άλλη μεριά, το σχολείο δεν μπορεί να μην επανεγγράψει μαθητή στηριζόμενη σε όρο του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας, λόγω οφειλών χαμηλότερων των διδάκτρων δύο ετών, αφού η επίκληση αυτή θα συνιστά κατάχρηση δικαιώματος. Αν όμως η άρνηση επανεγγραφής έρχεται ως τελική συνέπεια της συνεχιζόμενης οφειλής, έχουν δηλ. προηγηθεί άλλου είδους οχλήσεις και ενέργειες εκ μέρους του σχολείου, δεν στοιχειοθετείται κατάχρηση.